در حال نمایش یک نتیجه

پمپ سرنگ چیست و عملکرد آن چگونه است؟
پمپ سرنگ یک وسیله است که برای تزریق برنامه ریزی شده و دقیق مایعات، سیالات، فرآورده های خونی و داروهای مشخص شده به بدن بیماران مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه میزان جریان و سرعت تزریق مایعات و دارو را کنترل می کند.

در واقع پمپ سرنگ پمپی است که برای تزریق مایعات به بدن (همانند داروها، غذای مایع، گلوکز، محلول نمک و …) به صورت هوشمند با حجم مشخص و در زمان مشخص استفاده می گردد. بر روی پمپ سرنگ امکان نصب سرنگ های مختلف با اندازه های متفاوت (10، 20، 30، 40، 50 سی سی) وجود دارد.

در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان ها و کلینیک های پزشکی و داخل آمبولانس از دستگاه پمپ سرنگ جهت تزریق داروهای مختلف استفاده می شود. در بیشتر مواقع در بخش مراقبت های ویژه و پس از عمل های جراحی مواردی وجود دارد که باید یک ماده موثر مشخص شده به بدن بیمار تزریق شود.

در موارد اینچنینی، دقت بالا در تزریق اهمیت فراوانی دارد؛ بنابراین از دستگاه پمپ سرنگ استفاده می شود. یکی از مزیت های قابل توجه در رابطه  با پمپ سرنگ، برخورداری از دقت 0/1CC/ HR است؛ بنابراین با استفاده از تزریق با این دستگاه، داروها کمتر رقیق می شوند و این امر به یکی از نقطه های عطف این دستگاه تبدیل شده است.

دستگاه پمپ سرنگ به طور معمول جهت تزریق با حجم کم مورد استفاده قرار می گیرد و معمولا برای آنها از سرنگ های 5 سی سی تا 50 سی سی استفاده می شود. پمپ سرنگ یک دستگاه با وزن تقریبی 2 کیلوگرم است و بر روی پایه مخصوص نصب می شود. این محصول از دو بخش مکانیکی و الکتریکی تشکیل شده است.

بخش مکانیکی پمپ سرنگ
در قسمت مکانیکی دستگاه پمپ سرنگ، یک پمپ جهت جلو بردن پیستون سرنگ قرار داده شده که مایع را با نرخ تنظیم شده تزریق می کند. در بسیاری از پمپ های سرنگ، موتور پله ای پیچ هدایت شده را به جلو می برد. سرعت موتور با توجه به نرخ جریان تنظیم شده و اندازه سرنگ تغییر می کند.

در واقع قسمت مکانیکی دستگاه وظیفه تبدیل کردن حرکت چرخشی موتور به حرکت خطی را بر عهده دارد. با این کار پیستون سرنگ به قسمت جلو حرکت می کند و از طریق پالس های اعمالی به موتور پیله ای، میزان درجه چرخش محور موتور مشخص خواهد شد.

موتور پله ای دارای یک چرخ دنده گرد است که با پیچاندن پیچ متصل شده به موتور، اهرم را به جلو رانده و به سرنگ فشار می آورد. در قسمت فیدبک نیز به وسیله پتانسیومتری متصل شده به انتهای اهرم، خطاهای احتمالی در میزان چرخش محور موتور و میزان حرکت اهرم آشکار می شود.

این چرخه در قسمت خروجی دستگاه اصلاح خواهد شد. میزان جریان تزریقی متناسب با قطر سرنگ و سرعت پیش رفتن آن در پیستون سرنگ تنظیم خواهد شد.

بخش الکترونیکی پمپ سرنگ
بخش الکترونیکی دستگاه پمپ سرنگ بر اساس اطلاعات ورودی، پارامترهای نرخ تزریق درخواستی تنظیم می شود. سپس از طریق پالس های الکتریکی مشخص شده به درایور موتور پله ای فرستاده می شود.

افزون بر موارد ذکر شده، در صورت نیاز تمامی آلارم های دستگاه پمپ از راه سنسورهای قرار داده شده در آن اندازه گیری خواهند شد.
اجزای تشکیل دهنده پمپ سرنگ
پمپ سرنگ از چندین قطعه و وسیله مختلف تشکیل شده است.

رایانه هوشمند
سوزن یا کانولا
ست نگهدارنده
پلانگر
پمپ
پمپ سرنگ
دستگاه پمپ سرنگ

مکانیزم داخلی پمپ سرنگ
حرکت مواد داخل سرنگ در پمپ سرنگ توسط Step-motor (موتور پله ای) کنترل می‌شود. اولین قدم کنترل سرعت و حرکت و قبل از آن تشخیص نوع سرنگ و میزان حجم آن است، که این کار توسط مکانیزم اپتوکوپلر صورت می‌گیرد.

این مکانیزم یک فرستنده مادون قرمز و گیرنده مادون قرمز دارد که ابتدا توسط یک دیود که با ولتاژ مشخصی مادون قرمز ساطع می‌نماید تولید می‌شود. این فرستنده و گیرنده بر روی یک Package قرار می‌گیرد که به آن Opto Coptler می‌گوییم.

هر لحظه با توجه به اندازه سرنگ که حرکت می‌کند مقابل OptoCoptler قرار گرفته و جلوی انتشار مادون قرمز را می‌گیرد، هر پایه ی OptoCoptler معرف ارتفاع مشخصی است.

از طریق گیرنده که مادون قرمز دریافت نمی‌کند ارتفاع سرنگ محاسبه شده و نوع سرنگ تشخیص داده می‌شود. در داخل این Package میکروکنترلری قرار دارد که اعمال Optocoptler را کنترل می‌کند.

مرحله بعدی تعیین سرعت است که بر اساس سرعت انتخاب شده روی صفحه میکروکنترلر آن را به m/s تبدیل می‌کند و ولتاژ مورد نظر برای حرکت را تولید می‌کند. مرحله ی بعدی ایجاد فیدبک مناسب برای دستگاه است.

باید یک فیدبک از سرعت حرکت دستگاه داشته باشیم زیرا به هر دلیلی ممکن است مشکلی در دستگاه به وجود بیاید که تزریق دارو را متوقف کند، یا شاید موتور دچار مشکل شده است.

این موارد باید توسط فیدبک تشخیص داده شده و در موارد لزوم Alarm داده شود. اینAlarm نیز توسط Optocoptler داده می‌شود.

Alarm OCCL به معنی این است که در مسیر حرکت مایع گرفتگی وجود دارد. این دستگاه و این مکانیزم به دلیل حساس بودن Optocoptler ها آسیب پذیر می‌باشند. در مدل‌‌‌‌های جدید این دستگاه از پتانسیومتر برای تعیین نوع سرنگ استفاده می‌کنند که خطای کمتری دارد.

مورد دیگر در این دستگاه منبع تغذیه آن است. معمولا منابع تغذیه به صورت Switching استفاده می‌شود. در این منبع تغذیه از برش موج استفاده می‌شود. روی برد صنعتی پمپ سرنگ قطعاتی که معمولا آسیب می‌بینند قطعات قدرت هستند.

زمانی که سرنگ به انتها می‌رسد و داروی موجود در آن تقریبا به اتمام می‌رسد Alarm Near Empty فعال می‌شود و یا Alarm End در صورت اتمام کامل دارو فعال می‌شود.

طریقه استفاده و نحوه کار با پمپ سرنگ

1. در گام نخست باید سرنگ را از داروی مورد نظر پر کنید. توجه داشته باشید که میزان دارو نباید کمتر از نصف ظرفیت سرنگ باشد تا دستگاه دچار خطا نشود.
2. نگهدارنده سرنگ بایستی تا میزان لازم بالا کشیده شده و 90 درجه به سمت خلاف جهت عقربه های ساعت چرخانده شود. در این حالت نگهدارنده قفل می شود.
3. در مرحله سوم پیستون سرنگ در بین شکاف روی بازوی متحرک قرار داده می شود.
4. بازوی متحرک و سرنگ سوار شده بر روی آن به وسیله کلیدهای جهت نما یا Purge به قسمت جلو و عقب حرکت داده می شود. سپس باله های سرنگ روی شکاف ایجاد شده در قسمت ثابت سرنگ قرار خواهد گرفت.
5. در مرحله پنجم باید سرنگ به آرامی و با ملایمت به سمت پایین فشرده شود تا پیستون و باله های آن تا قسمت انتهایی در شکاف آن قرار بگیرد.
6. در این مرحله باید نگهدارنده سرنگ را به وسیله چرخاندن در جهت عقربه های ساعت از حالت قفل خارج کنید و سپس اجازه دهید تا روی سرنگ قرار بگیرد.
در این مرحله نیز نمایشگر دستگاه پمپ سایز و شرکت سازنده سرنگ را به نمایش می گذارد.

پارامتر های تزریق پمپ سرنگ
(Volume) حجم (CC, Liter):

VI (Volume Infused) حجم تزریق شده: پارامتری است که نشان می دهد تا آن لحظه از زمان، چه حجمی از دارو تزریق شده است. VTBI (Volume To be Infused) حجم تزریقی: حجمی از داروی درون سرنگ که برای تزریق به بیمار در نظر گرفته شده است. این پارامتر جنبه اطلاعاتی و کنترلی دارد. میزان تزریق هیچ گاه بیش از VTBI تنظیمی نخواهد بود.

زمان (s ,m ,h):

مدت زمان تزریق دارو

(Rate) نرخ:

سرعت تزریق دارو یا حجم ماده تزریقی در واحد زمان برخی پارامتر ها را کاربر وارد می کند و بقیه پارامتر ها توسط دستگاه محاسبه می شوند.

(Dose) دوز:

مقدار ماده موثر در واحد حجم تزریقی. این پارامتر در کاربرد های مربوط به داروهای شیمی درمانی و بیهوشی اهمیت پیدا می کند. با توجه به دوز، پارامتر های حجم، زمان و نرخ قابل تغییر هستند.

فشار تزریق:

برآیند فشارها در مسیر تزریق که شامل فشار سوزن انتقال دارو به رگ، و فشار خون بیمار می شود. این پارامتر توسط دستگاه نمایش داده می شود و به طول مسیر، نوع و ویسکوزیته دارو، فشار خون بیمار و وضعیت عروقی بیمار بستگی دارد.

Occlusion (انسداد):

میزان فشاری است که بسته به فشار خون بیمار و شرایط او، نوع دارو، نوع ست مورد استفاده توسط کاربر تعریف می شود. دستگاه تزریق را تا رسیدن به این فشار ادامه می دهد و به محض رسیدن فشار درون مسیر به این حد آن را متوقف می سازد.

از جمله عواملی که باعث به وجو آمدن چنین وضعیتی می شوند، می توان به ایجاد گرفتگی در آنژیوکت، گرفتگی مسیر و وضعیت قرارگیری نامناسب بیمار اشاره کرد.

تزریق سریع با دکمه bolus:

تزریق دارو با حجم زیاد و در مدت زمان اندک، blous نامیده می شود. این حالت در زمان هایی استفاده می شود که نیاز به تزریق ناگهانی دارو به بیمار وجود دارد. به عنوان مثال در اتاق عمل زمانی که بیمار در حین عمل هشیاری خود را به دست می آورد، برای بیهوشی سریع و دوباره از blous استفاده می شود.

خاصیت Anti blous (پیشگیری از blous ناخواسته): زمانی که فشار تزریق به فشار انسداد رسد، تزریق متوقف می شود و دستگاه از فشار درون مسیر به قدری می کاهد که به مقدار فشار عادی از پیش تعریف شده برسد.

تزریق سریع با دکمه Purge:

به تزریق حجمی از محلول با سرعت زیاد گفته می شود و یا تزریق حجم بالای دارو با سرعت زیاد و در زمان کم برای پر کردن مسیر تزریق.

در ابتدا قبل از اتصال به بیمار شلنگ انتقال دارو از هوا پر است و باید با دارو پر شود و سپس به بیمار وصل شود. در این حالت از دکمه purge جهت هواگیری استفاده می شود.

تنها تفاوت blous و purge با هم این است که در تزریق سریع توسط blous حجم تزریقی به حجم تزریقی کل اضافه می شود ولی در purge به حجم تزریقی کل اضافه نمی شود و عدد VTBI تغییر نخواهد کرد.

به عنوان مثال چنانچه حجم تزریقی توسط دستگاه 5cc باشد و 1cc هم توسط blous اعمال شود، در کل 6cc به مریض تزریق شده، ولی اگر این 1cc توسط تزریق سریع purge انجام شود، حجم تزریقی همان 5cc نشان داده خواهد شد.

KVO (Keep Vain Open):

یکی از مسائلی که باعث می شود فشار تزریق به فشار انسداد برسد گرفتگی و بسته شدن آنژیوکت داخل رگ است که علت آن می تواند انعقاد و یا لخته شدن خون باشد، که عامل آن پلاکت ها هستند که در تماس با هوا یا اغتشاش در مسیر انتقال خون باعث می شود انعقاد رخ دهد.

حال اگر تزریق ما تمام شود و جریان تزریقی دارو نداشته باشیم در محل آنژیوکت و رگ امکان ایجاد لخته را داریم. برای جلوگیری از این اتفاق قابلیت KVO را به دستگاه اضافه کردند. زمانی که تزریق دستگاه به اتمام رسید، آلارم stop نمایش داده می شود.

در این حالت تزریق داره پایان می یابد ولی به دلیل وجود قابلیتی به نام KVO حجمی از دارو سرعت بسیار کم در حد 1cc ⁄ h به بیمار تزریق می شود. این نرخ از لحاظ دارویی اثری بر بیمار ندارد اما جریان مایع را در آنژیوکت برقرار نگاه می دارد و نمی گذارد مسیر آنژیوکت بسته شود.

TIVA (Total intravenous anaesthesia) (بیهوشی درون وریدی کامل):

بیهوشی در اتاق عمل با تزریق ماده بیهوشی انجام میشود و سپس با بکارگیری گازهای بیهوشی توسط دستگاه بیهوشی، این حالت در بیمار حفظ می شود.با این حال گاز های بیهوشی اثرات منفی بر سیستم تنفس خواهند داشت.

به منظور اعمال داروی بیهوشی تزریقی از دستگاه پمپ تزریق استفاده می شود. دستگاه بر مبنای نوع دارو و وزن بیمار، دوز دارو را محاسبه نموده مشخص می سازد برای هر یک از حالت های بیهوشی سریع و یا حفظ حالت بیهوشی پیوسته چه حجمی از دارو باید تزریق شود.

در چنین کاربرد هایی نیاز است تزریق با دقت بسیار بالا در حد 0/1cc مثبت منفی انجان پذیرد.

نکات ایمنی مورد نیاز در هنگام استفاده از پمپ سرنگ
هنگام استفاده از دستگاه پمپ سرنگ به یاد داشته باشید که از آن در محیط های مرطوب و روی سطوح خیس و نمناک استفاده نکنید. توجه به این موضوع از ایجاد اتصال کوتاه و اتفاقات احتمالی جلوگیری خواهد کرد.

سعی کنید در مکان هایی که مواد شیمیایی، گازهای بیهوشی قابل انفجار و موادهای اینچنینی نگهداری می شود، از استفاده از دستگاه مورد ذکر خودداری کنید.

از دیگر نکات ایمنی که در رابطه با استفاده از پمپ سرنگ باید به آن توجه کنید، عدم استفاده از سیم های رابط و سه راهی است. برای روشن کردن دستگاه از پریزهای دارای اتصال به زمین یا ارت استفاده کنید.

یکی دیگر از نکات ایمنی که باید در هنگام استفاده از پمپ سرنگ باید لحاظ شود، عدم ایجاد فشار به لامپ‌ های نشانگر و لامپ های آلارم آن در حین تمیز کردن است. از پلانچر یا بارل سرنگ جهت بلند کردن و حمل پمپ سرنگ استفاده نکنید.

عدم استفاده از دستگاه پمپ در زیر تابش مستقیم نور خورشید و تابش چراغ UV از دیگر نکات ایمنی است که در هنگام استفاده از پمپ سرنگ باید رعایت شود.

همچنین از این دستگاه نباید در سطوح ناهموار، در معرض افشانه های آب، نزدیک وسایل گرمازا همچون بخاری و مکان های دارای لرزش استفاده شود.
مزایای استفاده از پمپ سرنگ
از پمپ سرنگ برای اعمالی همچون سرم درمانی، تزریق خون، سیالات، دارو، شیمی درمانی، تزریق مواد غذایی به صورت مایع و… استفاده می شود.

در تمامی بخش های مراقبت های ویژه بیمارستان ها و کلینیک ها، مخصوصا در قسمت مراقبت های ویژه قلب این دستگاه کوچک و کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد.

استفاده از پمپ سرنگ مزیت های فراوانی دارد؛ تحویل مایعات در حجم کم و توانایی تحویل مایعات با سرعت از پیش تعیین شده در فواصل زمانی خودکار، از دیگر مزایای قابل توجه در رابطه با این دستگاه است.

یکی از مهمترین مزیت های استفاده از پمپ سرنگ، دقت بسیار بالا در سرعت تزریق و تنظیم شدن حجم تزریق است.

این دستگاه اثربخشی داروهای انفوزیون را به حداکثر می رساند و اشتباهات سهوی در میزان تزریق و احتمال اوردوز بیمار را به پایین ترین حد خود خواهد رساند.

علاوه بر موارد ذکر شده، دستگاه پمپ سرنگ در صورت وجود کوچک ترین حجم هوا در داخل ست، آن را تشخیص داده و به صورت اتوماتیک جریان مایع را قطع می کند.

در ادامه به سایر مزایای استفاده از دستگاه پمپ سرنگ اشاره خواهیم کرد.

عدم تغییر در جریان و سرعت تزریق در مواقع فاصله داشتن دستگاه از بیمار
برخورداری از قابلیت کالیبره شدن در صورت وجود چگالی متفاوت تزریق با استفاده از محاسبه دقیق تزریق
تشخیص وجود کمترین حجم هوا و قطع کردن خودکار جریان مایع
برخوردار بودن برخی از پمپ سرنگ ها به سیستم کاهش خطای دوز و اقدام به هشدار
گزارش دادن از طریق آلارم در صورت وجود هرگونه مقاومت در برابر جریان مایع مانند انسداد رگ، جابجایی آنژیوکت از رگ به زیر پوست و موارد مشابه
قطع کردن خودکار جریان پس از تزریق شدن حجم معین از دارو
تجهیز شدن به باتری پشتیبان و قابل استفاده بودن در حین جابجایی و همچنین عدم دسترسی به جریان برق مستقیم شهری
به نمایش گذاشتن نام دارو و غلظت آن توسط دستگاه پمپ

انواع پمپ سرنگ
پمپ سرنگ دارای نوع های مختلفی همچون تک کانال، چند کاناله و… است. پمپ های چند کاناله قادر هستند که به صورت همزمان و از طریق چند ست سرم پروسه تزریق کردن را انجام دهند.

پمپ های قطره شمار یکی دیگر از انواع مختلف پمپ سرنگ هستند. این نوع از پمپ ها از طریق شمارش قطرات تزریق شونده به وسیله چشم الکترونیکی عمل می کنند.
Enteral pump  پمپ انتترال
این پمپ یعنی پمپ انتترال جهت رساندن مواد مغذی مایع و سایر داروها به سیستم گوارشی بیمار کاربرد دارد.
Patient-controlled analgesia (PCA) pump پمپ مسکن
پمپ مسکن برای تحویل داروهای ضد درد به بدن بیمار مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه این امکان را در اختیار بیمار قرار می دهد تا در صورت لزوم نسبت به تغییر مقدار کنترل شده داروی تزریقی اقدام کنند.

Insulin pump  پمپ انسولین
یکی دیگر از انواع پمپ سرنگ، پمپ انسولین است که بسیار موثر واقع می شود. این پمپ برای رساندن انسولین به بدن بیماران دیابتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این پمپ بیشتر در خانه ها استفاده می شود و کاربردهای خارق العاده ای دارد.
روش های تمیز کردن پمپ سرنگ
یکی از مواردی که در حین استفاده و نگهداری پمپ سرنگ باید بدان توجه داشته باشید، استریل کردن، ضد عفونی کردن یا تمیز کردن آن است.

در هنگام تمیز کردن و ضد عفونی کردن دستگاه پمپ سرنگ باید به مواردی توجه کرد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

قبل از اقدام به تمیز کردن همواره به یاد داشته باشید که دستگاه مدنظر را خاموش کنید و کابل برق آن را از پریز برق خارج کنید.

برای تمیز کردن دستگاه فوق از غوطه ور کردن آن در آب خودداری کنید و به استفاده از یک دستمال مرطوب بسنده کنید.

به خاطر داشته باشید که برای تمیز کردن پمپ نیازی به استفاده از پاک کننده هایی همچون تینر، الکل و محصولات از این قبیل، نیازی نخواهید داشت.

اگر در هنگام استفاده از پمپ قطراتی از مایع تزریقی روی دستگاه پاشیده شد، سعی کنید بلافاصله با استفاده از دستمال مرطوب و یا پارچه نمناک سطح پمپ را تمیز کنید و از ایجاد لک و کثیف شدن آن جلوگیری به عمل آورید.
معیارها و پارامترهای مهم برای انتخاب پمپ تزریق سرنگ
برای انتخاب پمپ سرنگ پارامترهای مختلفی وجود دارد. یکی از پارامترهای مهمی که در هنگام انتخاب و خرید پمپ باید به آن توجه داشته باشید، سن و نوع مشکل بیمار است.

در ادامه به برخی از پارامترهای مهم در انتخاب پمپ سرنگ اشاره خواهیم کرد.

وزن و ابعاد آن
قابلیت استفاده با استفاده از سرنگ های داخلی و خارجی
مکانیسم ایجاد فشار
برخورداری از آشکارساز حباب هوا
مجهز بودن به باتری جهت استفاده در مواقع قطع برق و جابجا کردن بیمار
طول عمر باتری
برخوردار بودن از آلارم و هشدار دهنده ها برای مواقع ضروری همچون تمام شدن تزریق، بالا رفتن فشار، انسداد در مسیر تزریق و مواردی از این قبیل
برخورداری از امکان کالیبراسیون و تنظیم شدن خودکار
حجم سیستم
عدم وابستگی به ارتفاع و جاذبه
محدوده و دقت جریان
مجهز بودن سیستم عیب یاب اتوماتیک با امکان نمایش عیب
مدت زمان وارد شدن دارو
داشتن حافظه جهت ذخیره کردن اطلاعات و داده های بیمار
قابلیت امکان اتصال به سیستم مرکزی Nurse Call
قفل تزریق

پمپ سرنگ در بهبود و درمان چه مشکلاتی کاربرد دارد؟
همانطور که ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم از این دستگاه در بیمارستان ها و بخش مراقبت های ویژه استفاده می شود.

از این وسیله برای بهبود و درمان مشکلاتی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، استفاده می کنند.

درد
تحریک
تشنج
استفراغ
مشکلات تنفسی
ترشحات بیش از حد تنفسی مانند ترشحات ریه ها یا گلو