در حال نمایش یک نتیجه

دستگاه آندوسکوپی چیست و در چه مواردی استفاده می شود؟
دستگاه آندوسکوپی با استفاده از لوله قابل انعطاف و عدسی و همچنین فرستادن دوربین به داخل بدن، تصاویری را از داخل اعضا و جوارح بدن بیمار به بیرون هدایت می کند. از این دستگاه جهت تشخیص بیماری ها، امراض و مشکلاتی همچون زخم های گوارشی، سرطان معده و… استفاده می شود. افزون بر آن، این دستگاه برای خارج کردن سنگ کلیه و برداشتن نمونه برداری از ریه نیز کاربرد دارد.

انواع مختلف دستگاه آندوسکوپی

دستگاه آندوسکوپی در دو نوع طراحی و تولید می شود. این دو نوع دستگاه شامل دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف و دستگاه آندوسکوپی ریجید می شود.
دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف
دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف دارای یک لوله برخوردار از حالت انعطاف پذیری است که وارد بدن بیمار می شود. این لوله دارای سری بوده و به آن یک عدسی متصل شده است. این عدسی با استفاده از کابل فیبر نوری تصاویر را از داخل بدن بیمار به خارج ارسال می کند.

لوله های این دستگاه نسبت به نوع دیگر آن باریک تر بوده و طول بیشتری دارند. به همین دلیل تا عمق بیشتری از بدن بیمار را پوشش می دهند. دستگاه آندوسکوپ نرم یا قابل انعطاف کمترین آسیب را به بافت ها وارد می کنند و استفاده از آنها برای متخصص و بیمار نیز راحت است.

دستگاه آندوسکوپی ریجید

لوله دستگاه آندوسکوپی ریجید نسبت به آندوسکوپ قابل انعطاف، سایز کوتاه تری دارد. لوله این دستگاه از جنس سخت بوده و فاقد خاصیت انعطاف پذیری است. از این نوع دستگاه ها بیشتر در اتاق های جراحی استفاده می شود. لوله این نوع دستگاه از نوع نرم ضخیم تر است؛ بنابراین آسیب بیشتری به بافت ها می رساند. اما تصاویر دریافتی از آن نیز کیفیت بیشتری دارد. از این دستگاه برای گرفتن آندوسکوپی معده و روده استفاده می شود.

دستگاه های مختلف آندوسکوپی و کاربرد آنها

برخلاف تصور برخی از افراد، از دستگاه آندوسکوپی فقط جهت مشاهده معده و قسمت بالای سیستم گوارشی استفاده نمی شود. از این دستگاه جهت نظاره کردن و مشاهده سایر اجزا و جوارح داخلی بدن نیز استفاده می شود. در ادامه به برخی از کاربرد های دستگاه آندوسکوپ اشاره خواهیم کرد.

آرتروسکوپی جهت مشاهده مفاصل و استخوان ها کاربرد دارد.
کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی جهت مشاهده قسمت تحتانی سیستم گوارش و روده بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.
برونکوسکوپی جهت مشاهده ریه به کار برده می شود.
سیستوسکوپی و یورتروسکوپی را نیز جهت نظاره و مشاهده سیستم ادراری و مجاری به کار می برند.
الپاراسکوپی برای ناحیه شکم و لگن استفاده می شود.
آندوسکوپی برای مشاهده مری و معده در سیستم گوارش فوقانی کاربرد دارد.

هر کدام از موارد ذکر شده با استفاده از روش های مختلف به داخل بدن بیمار فرستاده می شوند. دستگاه برونکوسکوپ از راه دهان به نای فرستاده شده و جهت بررسی مجاری تنفسی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در روش راینوسکوپ از راه بینی لوله به داخل هدایت می شود و جهت بررسی و مشاهده سینوس ها کاربرد خواهد داشت. روش سیستوسکوپی جهت مشاهده و بررسی مثانه استفاده می شود و از طریق مجاری ادرار وارد می شود. در روش های کلونوسکوپ و آندوسکوپ رکتوسکوپ از راه مقعد جهت بررسی قسمت های انتهایی روده بزرگ و خود روده بزرگ وارد می شوند.

 

اجزای دستگاه آندوسکوپ

به طور کلی دستگاه آندوسکوپ از 4 بخش اصلی تشکیل شده است. اسکوپ یا Scope یکی از بخش های این دستگاه بوده که خود از سه بخش دیگر تشکیل شده است. بدنه اسکوپ، لوله بیمار یا شیت و لوله کانکتور اجزای این بخش هستند. کانکتور شامل اجزای دیگری همچون فیبر تصویر، کانال آب و هوا و فیبر نور بر است.

پروسسور اسکوپ یا Scope Processor بخش دوم دستگاه است. این بخش از حسگر های تصویر برداری CCD نور را دریافت می کند و همچنین به انجام پردازش نورهای بازتابی، تنظیم کردن رنگ و حذف نویز می پردازد. پروسسور اسکوپ همچنین تاریخ، نام بیمار و مکان درمان را در حافظه خود ذخیره می کند.

منبع نور یا Light Source دارای یک پمپ کوچک بوده که به وسیله آن آب و هوا را انتقال می دهد و برای باز کردن مجراها جهت ورود راحت و آسان اسکوپ کاربرد دارد. این بخش نور مورد نیاز برای مشاهده اعضای داخلی را نیز فراهم می کند.

سیستم نمایشگر یا Display System نور و تصاویر بازتابی از داخل بدن بیمار را بر روی مانیتور به نمایش می گذارد.

دستگاه آندوسکوپ از قطعات و اجزای مختلف و متعددی تشکیل شده است. دستگاه مذکور علاوه بر عدسی و کابل فیبر نوری، از اجزای دیگری تشکیل شده است که در ادامه به هرکدام از آنها خواهیم پرداخت.

  • منبع نور سرد
    معمولا منبع نوری را در قسمت خارجی دستگاه آندوسکوپ قرار می دهند. زیرا منابع نوری گرمای زیادی ایجاد می کنند و روی بافت های اطراف آندوسکوپ تاثیرات سوء بر جای می گذارند. نور قرار گرفته در منبع نور سرد از طریق فیبرهای نوری به قسمت اطراف عدسی داخلی منتقل می شود.
  • دوربین و هد دوربین
    در ساخت آندوسکوپ های جدید از دوربین و هد دوربین جهت دیدن داخل بدن بیمار استفاده می شود. در این دستگاه ها تصویر ارائه شده توسط دوربین روی یک صفحه، نمایش داده می شود. این امر به راحتی و سهولت بیشتر متخصصین و تکنسین ها از استفاده از آندوسکوپ منجر می شود.

لازم به ذکر است که در نمونه آندوسکوپ های بدون دوربین کاربر با استفاده از چشم و عدسی داخلی نسبت به مشاهده و بررسی داخل بدن بیمار اقدام می کند. این روش مشکلاتی همچون عدم سهولت و راحتی و خستگی زود هنگام متخصص را به دنبال دارد.
ست های جراحی در دستگاه آندوسکوپ
روی دستگاه آندوسکوپی ابزارهایی برای آندوسکوپی نصب می شود. این موضوع توانایی انجام دادن نمونه برداری و جراحی های محدود را در اختیار متخصص قرار می دهد.

پنس آندوسکوپی

پنس بیوپسی یا نمونه برداری یکی دیگر از ملزومات دستگاه آندوسکوپ است. این وسیله جهت برداشتن بافت زنده از بدن بیمار مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این وسیله ها انواع مختلفی همچون نیدل دار، بدون نیدل، روکش دار و بدون روکش دارند و جهت انجام کاربری های مختلف استفاده می شوند.

این پنس ها در ساختار و طراحی مختلف هستند و طول و قطر متفاوتی دارند. پنس آندوسکوپی یک بار مصرف دارای مزایای مختلفی همچون طراحی ارگونومیک و خوش دست بودن است. یک بار مصرف بودن و استریل بودن آن نیز به نوبه خود جزء یکی از مزیت های آن است. راحتی در استفاده و جایگیری بسیار ایده آل، جزء سایر ویژگی های این وسیله است.

گارد دهانی آندوسکوپی

گارد دهانی اندوسکوپی در داخل دهان بیمار قرار داده می شود. این وسیله در حد فاصله بین لب ها و دندان قرار خواهد گرفت. کاربرد این دهانی این است که از آسیب دیدن و وارد شدن جراحات به دستگاه آندوسکوپ و لب و دهان و دندان بیمار جلوگیری می کند.

به طور کلی می توان گفت که دستگاه آندوسکوپی شامل اجزایی همچون تلسکوپ فلکسیبل، دریافت کننده تصویر از تلسکوپ جهت انتقال به یونیت کمرا، کابل نور سرد، یونیت کمرا، منبع نور سرد، ترالی فلزی چند طبقه و مانیتور است. علاوه بر موارد ذکر شده، لوازم های جانبی مختلفی نیز برای این دستگاه وجود دارد. این لوازم شامل دستگاه ضبط و آرشیو تصاویر، نگهدارنده آندوسکوپ، پنس ها، فورسپس ها و سایر ابزار تخصصی برای انجام نمونه برداری و… می شوند.

لوازم یک بار مصرف و چند بار مصرف دستگاه آندوسکوپی و طول و قطرهای آنها

طول و قطر برخی از اجزای دستگاه آندوسکوپی برای بسیاری از افراد به یک علامت سؤال تبدیل شده است و سعی دارند که از آن اطلاع داشته باشند. علاوه بر این، چند بار مصرف بودن و یک بار مصرف بودن لوازم جانبی دستگاه آندوسکوپی یکی دیگر از پرسش هایی است که ذهن برخی از افراد را به خود درگیر کرده است. در ادامه مطلب به جزئیات لوازم، چند بار مصرف بودن و طول و قطر آنها خواهیم پرداخت.

پنس نمونه برداری یا بیوپسی بدون سوزن دارای قطر 1.8 میلی متر و طول 120 میلی متر است. این وسیله یک بار مصرف بوده و در برونکوسکوپی استفاده می شود.
پنس نمونه برداری سوزن دار 160 میلی متر طول و 2.3 میلی متر قطر دارد. این محصول یک بار مصرف بوده و در گاستروسکوپی کاربرد دارد.
پنس نمونه برداری بدون سوزن دارای طول 160 میلی متر و قطر 2.3 میلی متر است. ابزار فوق یک بار مصرف است.
سوزن تزریق اسکلروترابی یک بار مصرف است و 165 میلی متر طول و 2.3 میلی متر قطر دارد.
پنس بیوپسی چند بار مصرف بدون سوزن قابل اتوکلاو، 160 میلی متر طول و 2.3 میلی متر قطر دارد.
پنس بیوپسی چند بار مصرف سوزن دار قابل اتوکلاو بوده و 160 میلی متر طول و 2.3 میلی متر قطر آن است.

دهانی بزرگسال کش دار یک بار مصرف است.
دهانی کش دار اطفال یک بار مصرف است.
برس شستشوی کانال دو سر 230 میلی متر طول و 2.3 میلی متر قطر دارد.
برس شستشوی ورودی ولوها یا برس کوتاه چند بار مصرف است و قابل اتوکلاو خواهد بود.

سوزن تزریق، اسنیر پلی پکتومی، پنس نمونه جسم خارجی و… جزء دیگر اجزای یک بار مصرف و چند بار مصرف دستگاه آندوسکوپ هستند که در روش های مختلف آندوسکوپی استفاده می شوند.

مکانیزم کار دستگاه آندوسکوپی چگونه است؟

همانطور که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم، در بیشتر دستگاه های آندوسکوپی یک یا چند رشته فیبر نوری قرار داده شده است. این رشته ها در داخل یک لوله قرار داده شده اند و قسمت انتهایی لوله به یک عدسی یا دوربین مجهز شده است. این سیستم جهت نظاره کردن و مشاهده بخش های داخلی مختلف بدن مورد استفاده قرار می گیرد.

پس از وارد شدن لوله به قسمت داخلی مورد نظر، اطلاعات، داده ها و تصاویر گرفته شده از طریق عدسی داخلی را با استفاده از فیبر نوری به سمت عدسی دوم ارسال می کند. عدسی دوم در قسمت انتهای لوله مورد ذکر قرار داده شده است. این عدسی در دست پزشک قرار دارد و اطلاعات دریافتی را به مانیتور ارسال می کند. این چرخه منجر به دیده شدن بهتر تصاویر روی مانیتور می شود و پزشک یا متخصص با استفاده از این تصاویر اعضا و جوارح داخلی بیمار را مشاهده می کند.

لازم به ذکر است که در انتهای داخلی دستگاه آندوسکوپ یک منبع نوری قرار داده شده است که جهت روشن کردن فضای داخلی اعضا کاربرد دارد.

شستشوی آندوسکوپ و ضد عفونی کردن آن

شستشو و استریل کردن جزء موارد بسیار مهم در رابطه با وسایل، دستگاه ها و تجهیزات پزشکی است. دستگاه آندوسکوپ نیز از این قاعده مستثنی نبوده و به ضد عفونی شدن و استریل کردن نیاز دارد. چرا که عدم توجه به این موضوع می تواند باعث انتقال عفونت از یک بیمار به بیمار دیگر شود.

ضد عفونی کردن و استریلیزاسیون دستگاه آندوسکوپ در 5 مرحله انجام می شود. برای ضد عفونی کردن از استریل کننده های شیمیایی مایع و تست نشت استفاده می شود.

مرحله اول تمیز کردن یا Cleaning آندوسکوپ به صورت مکانیکی انجام می گیرد. در این مرحله ابتدا سطوح داخلی و خارجی دستگاه با آب، دترجنت و پاک کننده های آنزیم دار انجام می شود. در این مرحله لوله های داخلی برس کشی می شود.
Disinfection یا ضد عفونی کردن دستگاه آندوسکوپ با قرار دادن آن در داخل ماده ضد عفونی کننده آغاز می شود. در مرحله دوم باید تمامی حجم و قسمت های آندوسکوپ در داخل ماده ضدعفونی کننده قرار داده شود. سپس هوای اضافه حذف شده و امکان تماس مواد باکتری کش با مجاری داخلی و دیگر ابزارهای حیاتی دستگاه فراهم شود. باید توجه داشت که در این مرحله اجزاهایی همچون ساکشن، بیوپسی، لوله های آب و هوا ضد عفونی شوند.
در مرحله سوم تمام دستگاه آندوسکوپ و لوله های آن در آب استریل شده یا فیلتر شده شستشو داده می شود.
در مرحله چهارم نوبت به خشک شدن آندوسکوپ می رسد. در این بخش لوله های جاگذاری و مجاری داخلی با استفاده از الکل شستشو داده می شوند. سپس با فشار هوا و ضد عفونی کردن، خشک می شوند.
مرحله پنجم به نگهداری دستگاه آندوسکوپ اختصاص داده شده است. در این مرحله باید مکان مناسبی برای قرار دادن دستگاه آندوسکوپ در نظر گرفته شود. زیرا باید نگهداری آن به نحوی باشد که از آلوده شدن آن جلوگیری شود. باید دستگاه آندوسکوپی را در محلی تمیز و فاقد گرد و غبار قرار داده و به صورت عمودی آویزان کنید و همچنین از وجود تهویه مناسب برای آن اطمینان حاصل فرمایید.