نحوه استفاده از گوشی پزشکی

نحوه استفاده از گوشی پزشکی ( استتوسکوپ )

گوشی های پزشکی یکی از ابزارهای پزشکی است برای شنیدن صداهای قلب،ریه و شکم می باشند.

استفاده از گوشی پزشکی برای شنیدن صداهای فوق، آسکولیشن نامیده می شود. پزشکان برای استفاده از گوشی پزشکی آموزش دیده اند، اما شما هم می توانید نحوه استفاده از آنرا یاد بگیرید. با ادامه مطالعه این مطلب شما نحوه استفاده از این وسیله را یاد می گیرید. 

کاربرد اول: انتخاب و تنظیم گوشی های پزشکی

1. یک گوشی پزشکی باکیفیت انتخاب کنید.  بالا بون کیفیت گوشی پزشکی بسیار مهم است. هرچه کیفیت گوشی شما بالاتر باشد، شما صدای بیمار خود را بهتر می شنوید. 

گوشی های پزشکی تک لوله نسبت به دو لوله بهترند. لوله های دوتایی با هم اصطکاک ایجاد می کنند و این سروصداها مانع از شنیدن صدای قلب می شود. لوله های ضخیم، کوتاه و نسبتا سفت بهترین گزینه هستند، مگر شما قصد داشته باشد استتوسکوپ را دور گردن خود بیندازید که لوله های بلندتر، انتخاب بهتری هستند. 

با ضربه زدن به دیافراگم ( قسمت تخت گوشی پزشکی) مطمئن شوید که لوله ها نشتی نداشته باشد. هنگام ضربه زدن، با گوشی به صداها گوش كنيد و اگر صدايي نشنيديد، ممكن است لوله ها دارای نشتی باشد.

2. قسمت هاي گوشی، گوشی پزشکی خود را تنظيم كنيد. مهم است كه اطمینان حاصل كنيد گوشی های شما مقابل صورتتان و به درستی قرارگرفته اند. در غیر اين صورت شما ممکن است قادر به شنیدن چیزی با گوشی خود نباشید. 

اطمینان حاصل كنيد كه گوشی ها رو به جلو است اگر رو به عقب باشند شما نمی توانید صدایی بشنوید. 

از طرز قرار گرفتن گوشواره ها و متناسب بودن آنها با گوش خود، برای جلوگیری از ورود سر و صداهای اضافی محیط، اطمینان حاصل كنيد. اغلب گوشي های پزشكي دارای قطعات گوشی قابل تعویض هستند كه در صورت متناسب نبودن آنها می توان با مراجعه به فروشگاه تجهیزات پزشکی آنها را عوض كرد.

برخی گوشی های پزشکی دارای گوشی های قابل تنظیم هستند که سبب متناسب شدن بهتر گوشی با گوش شما می شود.

3. میزان سفتی گوشی های دستگاه خود را بررسی کنید. به عبارت دیگر اطمینان حاصل کنید گوشی شما به اندازه کافی به سر شما نزدیک باشد. اگر گوشی شما بیش از حد سفت و یا خیلی شل باشد، آنها را تنظیم کنید. 

اگر گوشی شما خیلی شل باشند شما صدایی نمیشنوید به همین دلیل برای سفت کردن آنها گوشی را به گوش خود فشار دهید.

اگر گوشی شما بیش از حد تنگ باشد ممکن است به گوش شما آسیب برساند و استفاده از استتوسکوپ برای شما سخت باشد. برای کم کردن سفتی، آن را به آرامی بیرون بکشید. 

4.  یک قطعه مناسب برای بخش قفسه سینه گوشی خود پیدا کنید. انواع مختلفی از این قطعات برای گوشی های پزشکی وجود دارد. شما با توجه به نیازتان مورد مناسب را انتخاب کنید. بخش های سینه ای با توجه به رنج سنی ( بزرگسالان و کودکان) اندازه‌های مختلفی دارند. 

کاربرد دوم: نحوه آماده شدن برای استفاده از گوشی پزشکی

1. یک مکان آرام و ساکت برای استفاده از گوشی پزشکی خود انتخاب کنید. منطقه ای آرام پیدا کنید تا مطمئن شوید که صداهای بدن فردی که شما میخواهید بشنوید به صداهای پیرامونی غلبه کند. 

2. بیمار خود را در وضعیت معاینه قرار دهید. برای شنیدن صدای قلب و شکم شما باید بیمار خود را به پشت بخوابانید. برای شنیدن صدای ریه ها، از بیمارتان بخواهید که بنشیند. به عبارت دیگر، از بیمارتان بخواهید تا بنشیند. صداهای قلب، ریه و شکم بیمار بسته به وضعیت قرارگیری آن ممکن است متفاوت باشد: بعنوان مثال نشستن، ایستادن، دراز کشیدن و….

3. تصمیم بگیرید که از بخش سینه ای صاف یا زنگوله ای شکل استفاده کنید. بخش دیافراگم یا تخت درام برای شنیدن صداهای متوسط یا بلند مناسب است. قسمت زنگولهای یا گرد درام هم برای شنیدن ضعیف تر مناسب است.

اگر شما گوشی پزشکی با کیفیت صدای بالایی بخواهید، بهتر است از انواع الکتریکی آن استفاده کنید. یک گوشی پزشکی الکتریکی، صداها را تقویت می کند تا صداهای قلب و ریه راحتتر شنیده شوند. با استفاده از گوشی پزشکی الکتریکی ممکن است شنیدن صداهای قلب و ریه بیماران شما راحتتر شود اما باید به قیمت بالای آنها هم توجه کنید. 

4. روپوش مخصوص بیمارستان (گان) به تن بیمار خود کنید یا لباس او را بالا ببرید تا به پوستش برسید. با استفاده از گوشی پزشکی روی پوست برهنه از خش خش اضافه توسط لباس جلوگیری کنید. اگز بیمار شما مردی با موی روی قفسه سینهاش باشد، گوشی را ثابت نگهدارید تا از ایجاد صدای اضافه جلوگیری شود. 

برای راحتی بیشتر بیمار خود، گوشی را قبل از استفاده با مالیدن روی آستین خود گرم کنید یا یک گرم کننده برای آن تهیه کنید.

کاربرد سوم: شنیدن صدای قلب با گوشی های پزشکی

1. دیافراگم را روی قلب بیمار نگه دارید. دیافراگم را در سمت چپ و بالای قفسه سینه، در محلی که دنده های 4 تا 6 بهم برخورد می کنند، تقریبا زیر پستان قرار دهید. گوشی را بین انگشت های اشاره و وسطی خود نگه دارید و به گونهای که انگشتانتان باهم برخورد نکنند، فشار ملایمی وارد کنید. 

2. برای یک دقیقه به صدای قلب بیمار خود گوش کنید و از او بخواهید که آرام باشد و به طور طبیعی نفس بکشد. شما باید صدای طبیعی قلب انسان را شبیه “lub-dub” است ، بشنوید. این صداها سیستول و دیاستول نیز نامیده می‌شود. صدای سیستول  “lub” و صدای دیاستول “dub” است. 

صدای “lub” یا سیستول، وقتی است که دریچهه ای میترال و سه لختی قلب بسته می شود.

هنگام بسته شدن دریچه های آئورتی و ریوی هم صدای دیاستول یا “dub” ایجاد می شود. 

3. تعداد ضربانی که در یک دقیقه می شنوید را شمارش کنید. ضربان قلب نرمال برای بزرگسالان و بچه های بالای ده سال بین 100-60 دردقیقه است. برای ورزشکاران حرفهای، ضربان معمولی قلب در حالت استراحت تنها بین 60-40 ضربه در دقیقه است. برای بیماران زیر ده سال، رنجهای مختلفی از ضربان قلب در حالت استراحت وجود دارد. این رنج ها شامل:

نوزادان تا یک ماهگی: 70-190 ضربان در دقیقه

نوزادان 1 تا 11 ماهه: 80 تا 160 ضربه در دقیقه

کودکان 1 تا 2 سال: 80 تا 130 ضربه در دقیقه

کودکان 3 تا 4 سال: 80 تا 120 ضربه در دقیقه

کودکان 5 تا 6 ساله: 75 تا 115 ضربه در دقیقه

کودکان 7 تا 9 ساله: 70 تا 110 ضربه در دقیقه

4. به صداهای غیرطبیعی قلب گوش کنید. زمانیکه شما ضربان قلب را می‌شمرید باید به صداهای غیرطبیعی قلب هم توجه کنید. هر صدایی که شبیه lub-dub” نباشد، غیرطبیعی است. اگر شما صدای غیرطبیعی شنیدید، بیمار شما نیاز به ارزیابی بیشتر توسط پزشک داشته باشد. اگر شما صدایی شبیه زوزه یا lub … shh … dub” شنیدید، بیمار ممکن است مرمر قلبی داشته باشد. صدای قلب ناشی از خروج سریع خون از طریق دریچه هاست. بسیاری از مردم صدایی « بی ضرر» در قلب خود دارند، اما برخی از این صداها ناشی از مشکلات دریچه های قلب است، بنابراین اگر شما مرمر قلبی را تشخیص دادید، بهتر است از بیمار خود بخواهید به پزشک مراجعه کند. 

اگر صدای سومی در قلب که شبیه یک لرزش خفیف (فرکانس پایین) است را بشنوید، بیمار شما احتمالا دچار آسیب بطنی است. این صدای سوم به S3 یا گالوپ بطنی معروف است.  

اگر صدای سوم قلب را شنیدید ، بیمار را به پزشک ارجاع دهید. 

شنیدن صداهای طبیعی و غیرطبیعی به شما کمک می کند تا تشخیص دهید صدایی که می شنوید طبیعی است. 

کاربرد چهارم: شنیدن صدای ریه ها با گوشی های پزشکی

1- از بیمار خود بخواهید راحت بنشیند و بصورت طبیعی تنفس کند. همانطور که می شنوید از بیمار خود بخواهید که نفس عمیق بکشد، اگر شما صدای تنفس را نشنوید یا بیش از حد آرام باشد، نمی توانید اختلالی را شناسایی کنید. 

2. از دیافراگم گوشی پزشکی خود برای شنیدن صدای ریه بیماران خود استفاده کنید. به صدای ریه بیماران خود در لوب های بالایی و پایینی و از جلو و عقب گوش کنید. 

همانطور که گوش می دهید، گوشی را به سمت بالای قفسه سینه، سپس خط وسط سینه و در نهایت پایین قفسه سینه حرکت دهید. اطمینان حاصل کنید که صدای جلو، عقب و همه این مناطق را شنیده اید. 

صدای هر دو طرف ریه های بیمار خود را مقایسه کنید و به هر چیز غیرطبیعی توجه کنید. 

با بررسی همه این موقعیت ها شما قادر به شنیدن صدای همه لوبهای ریه بیمار خود هستید. 

3. به صدای تنفس طبیعی گوش کنید. صدای تنفس طبیعی به وضوح و صافی صدایی شخصی است که به داخل یک فنجان می دمد. صدای یک ریه سالم را گوش دهید و سپس با صدایی که از ریه بیماران می شنوید مقایسه کنید. 

دو نوع صدای تنفس طبیعی وجود دارد: 

صدای تنفسی برونشها، که از درختچه‌های برونشی شنیده می شود.

با گوشی های پزشکی صدای کیسهای که از بافت ریه شنیده می شود. 

4. به صداهای تنفس غیرطبیعی گوش دهید. تنفس طبیعی شامل صدای بلند، خشن، خشک و خس خس کردن است. اگر شما صدای تنفس بیمار را نمی شنوید،  ممکن هوا یا مایع، دور ریه ها باشد، دیواره قفسه سینه ضخیم شده باشد یا جریان هوا به دلیل التهاب ریه ها کند شده باشد. 

چهار نوع صدای غیرطبیعی در تنفس وجود دارد:

با صدای بلند نفس کشیدن مثل موقعی که فرد در هنگام بازدم هوا را بشدت خارج یا در هنگام دم بشدت وارد می کند. بسیاری از بیماران مبتلا به آسم دچار خس خس سینه می‌شوند به گونهای که بدون گوشی پزشکی هم می توانید آن را بشنوید. 

صدای ناهنجار و بلند مثل خس خس کردن، اغلب زمان دم بیمار شنیده می شود. این صدای بلند به دلیل بسته شدن گلو ایجاد می شود. این هم اغلب بدون گوشی قابل شنیدن است. 

صدای رونچی مثل خرو پف است. این صدا بدون گوشی شنیده نمی‌شود و به دلیل جریان هوا در یک مسیر خشن یا مسدود ایجاد می شود. 

صدای رالز مثل ترکیدن حباب یا چرخیدن هوا در ریه هاست. این صدا در هنگام دم شنیده می شود. 

کاربرد پنجم: شنیدن صداهای شکم

1. دیافراگم را روی شکم برهنه بیمار خود قرار دهید. با استفاده از ناف بیمار خود، شکم وی را به چهار بخش تقسیم کنید و صداهای آنرا بشنوید. صدای قسمت چپ و راست بالا و چپ و راست پایین.

2. به صداهای طبیعی شکم گوش کنید. صداهای طبیعی شکم شما مثل زمانی است که شکم شما غرغر می کند. هر صدای دیگری ممکن است نشان دهنده این باشد که بیمار به بررسیهای بیشتری نیاز دارد. 

شما باید صدای غر غر را از هر چهار قسمت شکم بشنوید. گاهی اوقات پس از عمل، صداهای شکم دچار بازتاب می شوند. 

3. به صداهای غیرطبیعی شکم گوش دهید، اکثر صداهائی که هنگام گوش دادن به شکم بیمار می شنوید فقط صداهای هضم غذا هستند. گرچه اکثر صداهای شکم طبیعی هستند، اما برخی از آنها می توانند نمایانگر مشکلی باشند. اگر شما مطمئن نیستید که صدای شکم بیمار طبیعی است یا ممکن علائم بیماری باشد، بهتر است بیمار را برای ارزیابیهای بیشتر به پزشک ارجاع دهید. 

اگر شما هیچ صدایی از شکم فرد نمی شنوید، ممکن است چیزی معده بیمار را مسدود کرده باشد. این امر همچنین نشان دهنده مزاج فرد و شخصی است. ولی اگر مربوط به مزاج نیست، ممکن توسط چیزی مسدود شده باشد. در این حالت، بیمار نیازمند بررسی های بیشتر توسط پزشک است. 

اگر صداهای شکم خیلی بلند باشد یا اصلا صدایی وجود نداشته باشد، می‌تواند نشان دهنده انسداد یا آسیب بافت آن باشد. 

در بیمارانی که صدای شکم آنها بلند است ممکن است دچار انسداد روده باشند. 

صدای ضعیف می تواند به دلیل مصرف دارو، بی‌حسی نخاعی، عفونت، تروما، جراحی شکم یا گسترش بیش از حد شکم باشد. 

صداهای سریع یا بیش از حد شکم می‌تواند ناشی از بیماری کرون، خونریزی داخلی (دستگاه گوارش)، آلرژی غذایی، اسهال، عفونت و زخم معده (زخم کولیت) باشد.

کاربرد ششم: شنیدن بروت

1. مشخص کنید که شما نیازمند چک کرد بروت هستید. شما اگر صدایی که شبیه مرمر قلبی است شناسایی کنید، شما باید برای بروت هم چک شوید. از آنجایی که صدای مرمر قلب و بروت مثل هم هستند، چک کردن هردو آنها الزامی است. 

 

2. دیافراگم گوشی خود را روی یکی از شریانهای کاروتید قرار دهید. شریان های کاروتید در جلوی گردن بیمار، در سمت دیگر برجستگی حنجره قرار دارد. اگر شما انگشت سبابه و میانی خود را در جلوی گلویتان به سمت پایین حرکت دهید، می توانید محل دو شریان کاروتید خود را پیدا کنید. 

مراقب باشید انگشتان خود را بیش از روی این شریان ها فشار ندهید، زیرا ممکن است باعث قطع جریان خون و بیهوشی فرد شوید. هرگز دو شریان کاروتید را باهم فشار ندهید. 

3. به صدای حنجره گوش کنید. وقتی حنجره صدای صفیر ایجاد می کند، نمایانگر تنگ شدن عروق کاروتید است. گاهی اوقات بدلیل شباهت بروت و مرمر قلبی باهم اشتباه گرفته می شوند، اما اگر بیمار دارای بروت باشد، وقتی شما به شریان کاروتید گوش می دهید نسبت به وقتی که شما به صدای قلب گوش می دهید صدا بلندتر می شود.  

شما همچنین می توانید بروت را در طول آئورت شکمی، عروق کلیوی، عروق لگن و ران نیز بشنوید.

کاربرد هفتم: چک کردن فشارخون

 

1. دستبند فشارخون را دور بازوی بیمار، بالای آرنج، بپیچید. آستین بیمار را بالا ببرید. از درست و محکم قرار گرفتم دستبد فشارخون دور بازوی بیمار خود اطمینان حاصل کنید. شما باید بتوانید کاف را با دقت در اطراف بازوی بیمار خود قرار دهید، اما خیلی نباید تنگ باشد. اگر کاف فشار خون خیل کوچک یا بزرگ باشد یه سایز دیگر را تهیه کنید. 

 

2. دیافراگم استتوسکوپ را روی شریان درست زیر لبه کاف فشار دهید. شما اگر با قسمت زنگوله ای مشکل دارید می توانید از دیافراگم استفاده کنید. شما باید به صداهای کروتکوف گوش دهید، که صداهای ضعیفتر نشان دهنده فشارخون سیستولی فرد هستند. 

پیدا کردن محل نبض در داخل بازویتان، به شما کمک میکند تا محل شریان بازویی را راحتتر پیدا کنید. 

3. کاف را تا 180 میلیمتر جیوه یا 30 میلیمتر بالاتر از فشار خون سیستولیک مورد انتظار خود باد کنید. شما میتوانید اسفینگومونومتر ( ابزار اندازه‌گیری فشار خون) را بخوانید. سپس، هوا را از کاف با نرخ متوسط (3 میلیمتر بر ثانیه) آزاد کنید. همانطور که شما هوا را آزاد می کنید، با استتوسکوپ گوش دهید و اسفینگومونومتر را بخوانید.

4. به صداهای کروتکوف گوش دهید. اولین صدای ضربای که می شنوید مربوط به فشار خون سیستولی است. تعداد آنها مهم نیست بلکه فقط عدد اول روی اسفینگومونومتر مهم است. بعد اتمام صدای اول، عددی که در آن صدا متوقف شد را یادداشت کنید. آن عدد فشار خون دیاستولی است.

5. کاف را باز کنید و بردارید. دقیقا بعد از بدست آوردم عدد دوم، کاف را از دست بیمار خود خارج کرده و باد آن را خالی کنید. بعد از اتمام کار شما دو عدد دارید که نمایانگر فشارخون فرد است. اعداد را کنار هم یادداشت کرده و با یک اسلش جدا کنید. 

6. اگر دوباره فشار خون بیمار را می خواهید بررسی کنید، باید چند دقیقه صبر کنید. 

فشار خون سیستولی بالای 120 و فشار خون دیاستولی بالای 80 نشان دهنده فشار خون بالای بیمار شماست. در این حالت بیمار برای بررسی های بیشتر باید به پزشک مراجعه کند. 

مرمر قلبی: صدایی تکراری در قلب که بوسیله گوشی پزشکی شنیده می شود و می‌تواند نشانه آسیب یا بیماری در قلب باشد.

گالوپ بطنی: سومین صدای قلب (S3) یک فرکانس پایین، ارتعاش مختصری است که در ابتدای دیاستول و در پایان دوره پر شدن سریع بطن راست یا چپ رخ می دهد.